Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir

Çocuğumda dikkat eksikliği hiperaktivite var mı nasıl anlarım? sorularına cevap veriyorum. Aileler çocuklarının davranışlarını ve hareketliliklerini gözlemleyip şüphelenebiliyorlar Bu yazımda DEHB’nin belli başlı belirtilerinden bahsedeceğim. Kendi çocuğunuzda bu belirtilerin hangileri var, ne derece var karşılaştırıp fikir edinebilirsiniz. Elbette baştan belirtmem gerekiyor ki biz Psikologlar dahi tanı/teşhis koyamıyoruz. Dolayısıyla ”aa evet çocuğumda varmış” ya da görece daha iyimser bir tavır takınıp ”oh be abartıyormuşum” gibi keskin yargılara girmeksizin az da olsa şüpheleriniz devam ederse bir psikiyatriste(her psikiyatrist değil, iyi araştırın) danışmanız gerekmekte.

Dikkat eksikliği ile ilgili başlıca belirtiler;

  • Ödevini, projesini yaparken etraftan gelen en ufak ses, gürültü, odaya yeni giren biri, TV’deki görüntü/seslerden kolay bir şekilde etkilenip başını sorumluluğundan kaldırıp çeldiriciye yöneltmesi.
  • Yapılması gereken bir şeye başlayamamak. Ödev, annenin verdiği evi süpürme görevini çoktan başlatması gerekirken daha başlamamıştır bile, akşam 8’de düğün var ve bütün ev ahalisi 6’da hazırlanmaya başlamıştır fakat çocuğunuz oralı bile değildir.
  • Bir şeye başlar fakat bitiremez. Birçok şeyi yarım kalır. Maymun iştahlı, daldan dala atlayan, bir şeyden çabuk bıkan damgası yer.
  • Süreklilik kötüdür. Normalde bir oturuşta bir ödevi bitiren çocuklara nazaran, Dikkat eksikliği / hiperaktivitesi bulunan çocuk sık sık su içmeye kalkar, tuvalete gider, silgisini veya başka bir eşyasını diğer odadan almaya kalkar.
  • Dalar gider. O an orada değildir. Etrafında olan bitenleri kaçırır. Şaşkın, şapşal görünümü sık sık verir.
  • Sakarlıkları sıktır. Bir şeyleri kırar, çarpar. Görece daha küçük çocuklarda motor beceriler zayıf olabilir. Bir nesneyi kavrama, tutma akranlarına göre kötüdür.
  • Konsantrasyon problemleri vardır. Neyle uğraşırsa uğraşsın(keyif aldığı aktiviteler hariç) kendini tam anlamıyla yaptığı şeye veremez. Kendini zorlarsa ya da anne-baba tarafından zorlanırsa yine de tam anlamıyla odaklanamaz ve sinirlenir, kötü hisseder, duygu durumuna yansır.(Öfke, suçluluk, yetersizlik, mahcubiyet, kendini yargılama, utanç)
  • Öğretmeninden dersi dinlemediği, camdan dışarıya daldığı, kendini anlattıklarına vermediği tarzı serzenişler gelir.
  • Belli süreden sonra okuduğu, çalıştığı dersi anlamadığını, kafasının almadığını söyler. Dipnot: Bu belirtiler hiperaktiviteyle beraber görülebilir. Sadece dikkat eksikliği boyutu görülen çocukların belirtilerinde yavaş hareket, yavaş zihinsel aktivite, sisli zihin, uykululuk hali gözlenebiliyor. Türkiye’de henüz literatürde yaygınlaşmamakla birlikte SCT olarak adlandırılan ”Yavaş Bilişsel Tempo” ayrı bir bozukluk olarak yer edecek kanısındayım. Hâla DEHB’nin bir alt kolu mu yoksa ayrı bir bozukluk mu bu tartışılıyor fakat kanıtlar sadece dikkat eksikliği bulunan belli popülasyonun SCT olabileceği yani ayrıca ele alınması gerektiği yönünde.Hiperaktivite/Dürtüsellik ile ilgili başlıca belirtiler;
  • Oturduğu yerde oturamaz. Elleri kıpır kıpırdır. Ayakları oynar, ileri geri sallanır.
  • TV izlerken normal oturuş pozisyonunda uzun süre kalamaz, başının üstünde durur, çeşitli değişik pozisyonlara girer.
  • Sakardır, başını bir yerlere çarpar. Kazaları çoktur. Anne-babaların çocuğunun kendine zarar vereceği kaygısıyla sürekli uyarması, ”dur düşeceksin, dikkat et” tarzı uyarıları sıktır.
  • Okulda arkadaşlarından ve/veya öğretmenden şikayetler gelir. Geçimsiz, uyumsuz, diğerlerine zarar veren davranışları olduğu söylenir.
  • Arkadaş sayısı azdır. Sosyal uyumu kötüdür.
  • Duygu patlamaları vardır. Reddedilmeye karşı toleransı düşüktür. Haksız çıkmak istemez, istediği olmazsa çatışmaktan kaçınmaz.
  • Sınıfta yerinden durmakta zorlanır. İzinsiz kalkar, dolaşır.
  • Karşısındakini dinlemek yerine konuşmayı tercih eder. Konuşmaları böler, dinler gibi görünüp karşısındakini aslında dinlemez. Bu, umursamaz görünmesine sebep olabilir. Bozukluk hakkında pek bilgisi olmayan ebeveynler bu sebeple kötü hisseder, çocuğuna karşı tutumu negatife kayabilir.

Genel itibariyle dikkat eksikliği ve hiperaktivite belirtileri bu şekilde ve benzerleridir. Bunlara ek olarak deneyimlerime dayanarak söyleyebilirim ki; çocuğunuzda öfke kontrol problemleri, duygulanım problemleri, unutkanlık, organize olamama(dağınıklık), içe çekilme gibi durumlar mevcutsa, DEHB yine akla gelebilir. Diğer birçok psikiyatrik tanı ile karıştırılmaya müsaittir. Bu yüzden çocuğunuzu götüreceğiniz psikiyatristi mümkünse iyice araştırın. Tanı aşamasında da ilgisi ve titizliğine dikkat edin. Yaygın bilinen kanının aksine bozukluk çocukluk çağına özgü değildir. yaşam boyu sürmekte ve belirtiler değişmekle beraber yetişkinlikte hayatı daha da zorlamaktadır.

Bu yazımda çocuğunda DEHB olduğundan şüphe duyan ebeveynlere dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun belirtileri hakkında bilgilendirdim. Yazım ilgini çektiyse diğer yazılarımdan bazılarını aşağı bırakıyorum, göz atabilirsin.