Bu yazımda şaşıracağın ve mantığının almayacağı narsisizm gözlemlerimden bahsedeceğim. Bu sebeple en baştan uyaracağım bir kitle var; eğer narsistlerin ne kadar adi ve kötü insanlar olduğu ile ilgili birşeyler okuma niyetin, iç soğutmaya ihtiyacın varsa bu yazı sana göre değil. Sitemde bulunan diğer yazılardan faydalanabilirsin. Bu içerikte karşı konulamaz şekilde narsiste çekim duyuyorum, mantıken onunla olmamam gerektiğini iyi biliyorum fakat elimde değil onu düşünmeden yapamıyorum, onu özlüyor, arzuluyor, onunla iletişimde ve paylaşımda bulunmak istiyorum diyenlere yönelik bu yaşanılan irrasyonel deneyimin olası sebepleri yer alacak.
Özel bir durum olan ve takıntı oluşturan ghostinge maruz kaldıysan o durum da narsisti düşünmekten kendini alıkoyamamana yol açan bir faktör. Linkte ilgili makalemi bıraktım. Gerçi bu yazının bir kısmı ghostingde yaşanan psikolojiyle de bağlantılı fakat ortadan sebepsizce yok olunması, toz olunması fenomeni başka bir konu.
Bir narsiste çekilmenin ve şiddetli şekilde onu düşünmenin bir sebebi çocukluk çağında ebeveynlerinden en az biri(özellikle karşı cins) ile ilişkini aşmanın çıkış bileti potansiyeli bulundurmasıdır. Daha açık cümleler kuracağım ve örneklerle taçlandıracağım hemen panik yapma. İlk etapta özetle söyleyeceğim şey; bu bir iyileşme girişimi ve psikolojik dünyanda aşman, çözmen gereken kilitlerin anahtarının narsistin cebinde olması mevzusu…
Neden Narsistler?
Anahtar neden narsistlerin cebinde? Sağlıklı ilişki kuran, güvenli bağlanan kişilerde olması gerekmiyor mu mantıken? Gerçekten sevebilen, dengeli, stabil, insana değer veren kategori ikinci olan değil mi? Bu sorular yerli ve haklı sorular olmakla beraber pratik yaşamda karşılığını göremiyorum. “Hep narsistlere çekiliyorum”, “bana dengeli ilgi veren, seven adamlara hiçbir şey hissedemiyorum”, “nerde arıza tip var ona yükseliyorum”. Bu cümleler tanıdık gelecektir. Peki bu cümleleri neden kovuşturuyor da anlamaya çalışmıyoruz? Toksik olarak etiketleyip bunlar olmaması gereken şeyler, kaygılı bağlanmanı çalış, kendini geliştir deyip insan ilişkilerine ne kadar dahil olabiliyoruz? Şuanki psikoloji söylemlerine baktığımda çok da başarılı bir yerde durulmadığını görüyorum. Bir yerlerde yanlış yapıyoruz ve ben bu kritik hatanın tam da verilen telkinlerin tersinde yattığı yönünde ciddi hissiyatlara sahibim.
Söylemler narsistlere mesafe koyulması, iletişim ve etkileşimden kaçınılması yönünde. Kulağa hoş geliyor. Sağlıklı ve olması gereken de bu gibi görünüyor. Fakat sürekli narsisti düşünen ve his bulunduran, seviyorum elimde değil diyen kişilere ne kadar tesir ediyor acaba bu telkin ve söylemler? Çocuğuna nasihat veren ebeveynin sözleri ne kadar etkiliyse o kadar. İnsanlar aptal değil, ne yapıp ne yapmaması gerektiğini zaten biliyorlar. Mesele duygu dünyasını çözümlemekte. Bunun için de bilinçdışı yolu, rotayı çiziyor: Narsistle bir işin var, onunla etkileşim kur ve onun cebinden anahtarı çal!
Madalyonun İki Yüzü
Sosyal medya ve çeşitli yayın platformlarında yoğun halde narsisizm üzerinde duruluyor. Doğru bulmuyorum. Narsistlerden çektiğini söyleyen kişilere göz atalım; borderline kişiler, bağımlı kişilikler, empatlar, dark empatlar, gizli narsistler. Sıklıkla eşleşilen kişilik yapılarıdır. Bu kişiliklerin bulundurduğu bazı komplekslere bakalım; terk edilme korkusu, yalnızlık korkusu, sevilmeme, değersizlik, özdeğer özsaygı özsevgi düşüklüğü, benlik algısında bütünlükten uzaklık, bağımlılığa yatkınlık, çocuklukta kalıp ebeveyne ihtiyaç duyma… Bu özelliklerin narsistlerde de bulunduğunu idrak ettiğimiz noktada aslında birbirinden çok bağımsız kişilerden değil, benzer yaraları alan, benzer kişilik yapılarına sahip olan fakat farklı kulvarlara evrilen kişilerden bahsetmiş oluruz.
Biirbirine çekilen, mıknatıs etkisi gösteren, anahtar kilit, yap boz uyumu yakalayan bu kişilikler benzer yaralara sahip oldukları için birbirlerini iyileştirme imkanına sahipler. Ancak aynı dili konuşanlar birbirini anlayabilir. Empatik, verici, fedakar kişilerin narsistlere sempati duyduklarını çok kez gördüm. Yanısıra narsistten aldıkları elektrik ve hissi -ki buna cinsellik de dahil- başka kişilerden alamadıklarını da her fırsatta dillendiriyorlar. Demem o ki bu iki uçta görünen fakat paydaşlıklara sahip olan kişilikler birbirlerinde hazineler saklıyorlar gibi görünüyor. Dikkat, algı, odak sürekli diğer tarafta oluyor. Empatlar için narsist, narsistler için de empat. Narsistler dışardan kayıtsız, umursamaz, vurdumduymaz görünseler de onlar için de benzer kanun işliyor. Zaten kendilerini hatırlatmak için binbir yola başvurup girişimlerde bulunuyorlar ya da direkt iletişim için geri dönüyorlar. Bunlar da gösteriyor ki narsistler de durdukları yerde duramıyorlar.
Narsistle de Narsistsiz de Olmaz
İlginç bir öneri olacağının farkındayım fakat mantığı anlaşılırsa birçok kişi tekrar tekrar aynı kişi veya benzer tipte farklı kişilerle kısır döngülerinden kurtulabilir. Geri durarak, acı çekmekten kaçınarak, kendini koruyarak asla öğrenemeyeceğin ve geliştiremeyeceğin yönlerini narsistle ilişki içinde kolaylıkla görebilirsin. Narsistle gelecek planlamak ve kurmak değil, ilişkilenerek onun sana ayna tutması ortamı yaratmaktan bahsediyorum. Elbette temkinli ve tedbirli olmakta fayda var. Psikolojik, fiziksel şiddet potansiyeli varsa uzak durulmalı. Kaldı ki bir narsistin psikolojik şiddet uygulamaması söz konusu değil. Bu yüzden dikkatli ve her zaman ayık kalmak yerinde olacaktır. Manipülasyonların akışına kapılmadan ilişki içinde ilişkiyi yaşayarak, kendini bırakarak değil de gözlem ve çıkarımlarla dolu olan bu süreçten deneyim, duygu, dinamikleri görebildiğince heybene katıp yaşamının sonraki safhaları için bulunmaz içgörüler geliştirebilirsin. Gördüğün gibi nihai hedef narsistle tamamlanmış ve sonu olan bir ilişki değil, bir yere kadar yürünecek bir yol gibi düşünülebilir. Çekime karşı koymaya çalışmak hem yıpratıcı hem de çoğu zaman yenilgiyle sonuçlanan, kişinin kendini narsistle tekrar başlarken bulduğu daha kontrolsüz ve tehlikeli bir durum.
Narsist En İyi Öğretmen!
Bireyin anne babası, sırdaşı dostu, kardeşi hatta psikologunun dahi katamayacağı pratik kişisel gelişim yetilerini bir narsistle ilişkide iken kazanmak ve geliştirmek hiç de zor değil. Narsistler sınır istemez, sınır gördüğünde sınırsızlaştırır, suçlar, aşağılar, yok sayar, değersizleştirir, kullanır ve sömürür. Böyle olunca partnerin payına kendisiyle ilgili hangi alanlarda neleri geliştireceğini görme fırsatı doğar. Örneğin sınır koymaya ihtiyacı olduğu, özdeğerinin farkına varması gerekliliği, kendisine kötü davranış ve söylemlerde bulunulmasına karşı kendine sahip çıkması ve koruyuculuk yapması, bir başkasını yücelterek onu hayatının merkezine koyup sürekli ona çalışmak yerine kendisini hatırlaması ve kendi ihtiyaçlarını görme konusunda birinci elden sorumlu olduğunun idraki. Daha yanına ekleyebileceğim onlarca madde yazarım fakat okuyan herkes kendi deneyimlerinden kendini yoklasın diye burada kesmek istiyorum. Narsisistik Suistimalden Özgürleşmek ve Güçlenmek için Online Video&Ses Kaydı platformum Narsist v Empat için Eğitimler sekmesinden kursu inceleyip katılım sağlarsan güçlenme yolculuğunu hızlandırmış olursun.