Özgüvenli, parlak, ışıltılı, hayranlık uyandıran, ön planda tanımlarıyla zihninde yer ettilerse narsistleri yanlış kodladığını ve tanıdığını söyleyebilirim. Evet bu görünümler klasik(grandiyöz) narsistlerin standart özellikleri fakat gel gör ki bir de bu kişilik bozukluğunun öteki yüzü var ki yaşayanlar bilir…
Aleni, açık ve ortada olanla baş etmek ne kadar yıpratıcı da olsa da bir yerde daha kolaydır çünkü en azından neyle karşı karşıya olduğunuzu bilirsiniz. Bir kırılgan narsist ile yaşamak ise gölgeye yumruk atmak demektir, daha doğrusu boşluğa savurduğunuz yumruklar!
Toplumun narsisizmin bu ayağı üzerine bilinçlenmesi elzem çünkü hayli yaygın. Ülkemiz narsist fabrikası. Bunda birçok etken var, başka bir yazıda değinirim. Burada olabildiğince kırılgan narsistler ile ilgili paylaşımlarda bulunacağım. İyi okumalar.
Alınganlık, Eleştiriye Kapalılık, Saldırı Algılama
Ne kadar yapıcı, iyi niyetle, iyiliğini ister şekilde, geliştirmek için verdiğin geribildirimler ve eleştiriler(yapıcı, üsluplu) saldırı olarak algılanır. Ne kadar kendini açıklamaya çalışsan da ikna olmaz. Niyetini izah ediyorsun, “anladığın gibi değil, amacım seni üzmek değildi” diyorsun fakat nafile. Kâr etmiyor. Bir türlü ikna olmuyor, diretiyor ve kırgınlık, üzüntü, küslük, kırgınlık gibi duygular içinde devam ediyor. İlişkiniz sekteye uğruyor, iletişim kopuyor.
Alınganlık, narsisizmde ve özellikle kırılgan narsisizmde köşe taşı belirtilerden biridir. Çok fazla kompleksleri(hassas nokta, yara) olduğu için beraber yaşayan kişiler aşırı temkinli, tedbirli ve birşey demeden – yapmadan evvel dikkat etmek zorunda hisseder. “Şunu dersem bozulur mu, şöyle yaparsam küser mi?” diye diye parmak uçları üstünde yürümek yorar.
Bu kişilikler eleştiri kabul etmez. Hata ve yanlış yaptıklarıyla ilgili kendilerine ayna tutulmasından hoşlanmazlar. Sosyal varlıklarız ve noksanlıklarımızı diğerlerinin bize verdikleri geribildirimler aracılığıyla gideririz, gelişir ve büyürüz. Kırılgan narsistler bu tür bir alıcılığa kapalıdır. Böyle olunca kişilikleri de gelişmez. Dürtüsel, anlık, sonuçlarını düşünmeden yaşarlar. Tabii olan beraber yaşadığı kimselere olur.
Sürekli Mağduriyet ve Kurban Rolü
Bir kişi düşün; sızlanan, şikayetçi, muzdarip, yakınan, memnuniyetsiz, mutsuz… Okurken dahi insanın enerjisini düşüren bu veçheler kırılgan narsistlerin içinde bulunduğu süreğen duygudurumları. Böyle yaşamak hiç kolay olmasa gerek. Elbette çevresindeki kişiler için de… Hele bir de memnun edicilik(people pleaser) yönü gelişkin biri ise vay haline: Memnuniyetsizi mutlu ve memnun etmeye çalışıp da asla takdir görmemek ve daha da kötüsü başaramamak. Tükenişler, yıpranmalar, pişmanlıklar. Onca enerjiyi kendime neden harcamadım! Dikkat edersen kara delik gibi çevresindeki enerjileri içine çeken, o deliğin asla dolmadığı, çekilenlerin kaybolduğu bir sistemden bahsediyorum. Korkutucu.
Kırılgan narsisizmde kurban rolü de görülmekte. Hayattan ve çevresindekilerden alacaklı, kendisi onca fedakarlıklar yapmış ama karşılığında vefasızlık ve nankörlük görmüş, kimse tarafından görülmemiş ve anlaşılmamış, yalnız, keyifsiz bir oluş hali. Elbette işlevsel. Çevresindeki kişilerden ilgi ve dikkat almayı sağlar mesela. Pratik yaşamda en sık karşılaşılan ilişki; mağdur anne – evlat; mutsuz kadın – yetersiz koca; travma yarattınız diye suçlamayı bırakmayan evlat – yetersiz anne.
Kırılgan Narsist Erkek Özellikleri
Bu tipteki erkekler nasıl görünür dersek; prenses erkek denilen maskülen ve eril özelliklerden ziyade daha hassas, hızlı pes etmeye müsait, tuttuğunu koparmaktan uzak, görünmez, yaşayan değil izleyen, ilk adımı atmak yerine bekleyen, pasif, yönlendirilmek isteyen, liderlik vasfı bulunmayan, takip eden, korkak, atılgan olmayan, suçlayıcı, alıngan, yüzyüze gelmeyen arkadan konuşan, öfke patlamaları olan, ne isteyip istemediğini açıkça ortaya koymayan, sinsi, hemcinslerine karşı altta imrenen fakat yüzeyde eleştirel, duruşu(iskelet) olmayan, hayranlık ve onur uyandırmayan bilakis tiksinti ve irritasyon uyandıran, kendini ve dünyayı tanımaya açılmamış fakat halihazırda çok bilmiş bir kendilik algısı.
Kırılgan Narsist Kadın Özellikleri
Kırılgan narsist kadınlar surat asıp bolca trip atar, kontrolü severler, testler uygularlar, sevilmediği, değer görmediğiyle ilgili düşüncelere ve duygulara sahiptir, rekabet, kıskançlık, kısıtlama, geri plana atılmışlık, paylaşamama, haset duyguları bulunabilir. Kuyu kazma davranışı görülebilir. Erkeklerden farklı olarak empatik yönleri görülür fakat bu empati karşısındakinin duygusuna eşlik etmek, destek olmaktan ziyade kendiyle alakalı hedefler için kaynak niteliği taşıyabilir. Öte yandan empati yerine sempati görülür. Empati ötekiyle ilgiliyken sempati kişinin kendiyle ilgilidir. Narsisizmdeki benmerkezcilik ve “ben” demek bu konuda da tezahür eder. Fedakar olabilirler. Yakınlarına değil fakat dış dünyadaki kişilere yardım etme, manevi ve maddi kaynaklar sunma, vericilik gözlenebilir. Bunlar koşulsuz değildir. Kandırılmaya, manipüle edilmeye açıktır. Dolandırılırlar. Kendi çocuklarına şefkat ve ilgi vermezken başka çocuklara bu ve türevi duyguları bol keseden verirler.
Manipülasyon ve Kontrol
Narsisizm denince manipülasyon kaçınılmaz. Ayrılmaz ikili. Yönlendirmeyle yaşıyorlar. Karşıdaki ne istiyor, neyden rahatsız oluyor, neyi arzuluyor önemsemiyorlar merak dahi etmiyorlar. Kendi isteklerine yönelik yol alınsın talebindeler. Hayırdan nefret ediyorlar. Gerçeklik algısını bozmak, duygusal çöküntü yaratmak, vicdan merhamet ve acıma duyguları yaratmak, hedefinin kendini sorgulamasına yol açmak gibi manipülasyonlar kullanıyorlar. Bunların tamamı kontrole hizmet ediyor. Hedefine ip, dizgin bağlayıp kukla gibi yönetmek isterler. Kendilerinde bulunmayan gücü bir başkasınınkini sömürerek ve kullanarak yaşamda var olurlar. Bir nevi vampir, karadelik, parazit diyebiliriz.
Kontrolden vazgeçmedikleri için maruz kalan kişide de kontrol kaybı, hayatının dümeninin kendi elinde olmama hissi, özgürlük kaybı, tutsaklık ve hapis hisleri görülür. Bu kişilerle beraber yaşayanlarda kaçınılmaz bir son ve en tehlikeli belirtidir. Özgürlük, kendi karar ve seçimlerimize göre yaşamak, kendimizi var etmek en öz haklarımızdır. Narsistler bu haklardan men ederler.
Pasif Agresif Tutumlar
Kırılgan narsistlerin vazgeçilmez teçhizatı; pasif agresyon. Direkt, yüzyüze, aleni ve dürüst iletişim – etkileşim kurmuyorlar. Dolaylı, alttan, örtük ve sinsi stratejilerle davranıyorlar. Dolayısıyla saptanması güç oluyor. Küsmek, sessizlikle cezalandırmak, trip, soğuk yapmak, tariz, laf sokmak, dokundurmak, alay etmek, dalga geçmek, değersizleştirmek gibi yönelimlerle hedefindeki kişiyi kademeli ve sistematik olarak zayıflatıyor.
Sık kullanılan araçlardan biri de gözyaşı. Derdini ve meramını anlatmak yerine üzüntü, kırılma gibi enerjilerle karşı tarafta vicdan oluşturuyor. Ne hikmetse karşı taraf adım attıktan sonra tekrar suistimaline ve kontrol etme davranışlarına kaldığı yerden devam ediyor.
Küsmek ve Sessizlikle Terbiye(Silent Treatment)
Pasif agresif başlığına da giren bu davranışlar için ayrı başlık açma gereği duydum. Çocukluk çağında ebeveyni küsen kişilerde küslüğe ve iletişimsizliğe, uzamasına, problemlerin konuşulmayıp mesafe girmesine karşı hassasiyet gelişebiliyor. Yetişkinlikte de bu tür davranışlarda bulunan partnerlerine karşı suistimale açık halde oluyorlar. Gizli narsist gibi kişilikler nereden vuracaklarını bilip ona göre hareket ettikleri için özellikle küslük gibi silahlarla partnerlerini yıpratıyorlar. “Daha fazla huzursuzluk ve küslük çıkmasın da” diyerek yorgun düşen partner, taviz ve ödünler vermeye, sınırlarını esnetmeye başlıyor. Çocukluğunda büyüdüğü evde küslük dışında huzursuzluk, kavga gürültü kaos, tartışmalar, yüksek ses bulunan kişiler problemleri bir an önce çözmek ve öyle devam etmek istiyorlar. Bunu bir zaaf olarak görmeye eğilimli narsist, partnerini süründürüp uzattıkça uzatabiliyor.
Bu yazımda 5 başlıkta kırılgan narsisizm hakkında bilgi verdim. Narsisistik kişilik bozukluğu ile ilgileniyorsan blog sekmesinde onlarca diğer makalelerimi okuyup bu alanda bilinçlenebilirsin. Narsisistik suistimalden özgürleşme niyetinde olan biriysen Eğitimler sekmesinde Narsist v Empat Online Video ve Ses Kaydı Kursuma kaydolup bu yolda ilk adımını atabilirsin.