Birçok anne-baba çocuklarının aşırı hareketli olması, ev veya okulda ”yaramazlık” boyutunda aşırı davranışları olduğu ve ara ara şikayet geldiğiyle ilgili danışıyor. Çocukların pasif ve hiçbir şekilde girişken olmadığı bir durumu istemezken bunun yanında aşırılıkları ve anne-babaların da hakkını vererek güç duruma düşmeyi de normal karşılamıyorum. Fakat bu güçlüklerin bir nedeni varsa, hele ki geçerli bir nedeni varsa ebeveynlerin hiperaktivite nasıl azaltılır kaygılarını da kulak ardı edemem.
Öncelikle dikkat eksikliği ve hiperaktivite teşhisi konmuş bir çocuğun aşırı davranışlarının, hareketliliğinin çok büyük bir kısmının(yanlış aile içi iletişim-uyum sorunları haricinde) hastalıktan kaynaklandığını ve ”bilerek, kızdırmak için” yapmadığının farkında olmalısın. Bu noktada durum beyin kimyası ve nörolojik boyutta olduğu için hiperaktivite nasıl azaltılır soruna cevabı 2 yolla vereceğim;
İlaç kullanımı Ebeveyn-çocuk eğitimi
Evet, güzel bir çocuğumuz var fakat aynı zamanda biraz(bayağı bir) hareketli. Eli dursa ayağı durmuyor. Sürekli aksiyon halinde. Teşhis almış, klasik tedavi modeli olan ilaç önerilmiş. Ben çok detaya girmeden dikkat eksikliği ve hiperaktivitenin patolojik yapısıyla ilgili bilgilendireceğim seni;
DEHB’li bireylerin beyinleri dopamin ve noradrenaline açtır. Diğer insanlardan daha az bulunur. Dolayısıyla sürekli bir uyarılma isteği, atraksiyonla iç içe olma güdüsü çocuğa yapışır. Bu yaklaşım, DEHB bireylerinin özellikle yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde( ergenlik ve sonrası) madde bağımlılıklarına diğer insanlardan daha yüksek oranda eğilimli olmalarını da açıklar. ilaçlarla bu düzensizlik dengelensin amacı güdülür.
fakat çeşitli sebeplerle ebeveynler çocuklarına ilaçları kullandırmak istemiyor.
Birkaç sebep sıralarsam;
İlaç her bünyede farklı etki yapabiliyor, bazısı için olumlu sonuçlar verirken yaklaşık %30’luk kısımda çalışmadığı görülüyor. Yan etkiler, uyku problemleri, ağızda kuruluk, kolay sinirlenme(irritabilite) gibi sebepler bulunabiliyor. İlaçlı da olsa ilaçsız da olsa hiperaktivite nasıl azaltılır sorusu için ikinci tedavi yaklaşımı şart: Ebeveyn – çocuk eğitimi.
Çocuk neye sahip olduğuyla ilgili bilgilendirilmeli. Ebeveynler nasıl bir özel durumu çocuklarının barındırdıklarıyla ilgili farkındalık sahibi olmalı. İlk adım budur. İşler buradan sonra çözülmeye ve rahatlamalara açılan kapılar aralanmaktadır. DEHB’ye kötü-yanlış ebeveyn tutumları sebebiyet vermese de şiddeti ve gidişatını artırır. Bu yüzden ister ilaç kullanılsın ister kullanılmasın hastalıkla mücadelede eğitilmek ve düzenin oluşturulması(psikoterapist eşliğinde) kilit yer tutmakta. Ancak belli bir süreçte ve süreklilikle hiperaktivite azaltılır. Unutmayın, nörolojik bir probleme sahip. Bir yaranın iyileşmesi bile günler alıyor. Biz ise beyin ve davranışla uğraşacağız. Burada durumun ehemmiyetini gayet açık bir dille izah ettim. Bunların dışında ”ben hemen çözerim” , ”kısa sürede etkili çözüm” gibi sığ ve insanların umutlarıyla oynayan yaklaşımlardan uzak durman yararına olacaktır.