Kişileri bunaltan ve korkutan, farklı ve deneyimleyenin anlam veremediği, çıldırıyor muyum deliriyor muyum? dedirten depersonalizasyon ve derealizasyon psikolojik karşılığı ve açıklaması olan iki durumdur.
İsimleri zor söyleyenen bunun yanısıra bu 2 durumu yaşayan kişilere bir o kadar zor durumlar yaşatan psikolojik problemle alakalı bilgilenmek istiyorsanız yazımızı sonuna kadar okuyup bilinmezliğin kaygısından bir nebze olsun sıyrılıp beraber çaresizlik duygunuzu yatıştıralım.
Depersonalizasyon ve Derealizasyon ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Depersonalizasyon Nedir Nasıl Geçer?
Psikolog Kağan AY Cevabı:
Depersonalizasyonun Türkçe karşılığı bireyin kendi benliğine ve bedenine uzaklaşması, kendine dışarıdan bakıyormuş gibi algılaması, kendilikten kopma olarak çevrilebilir. Kişiye aşırı bir korku salar çünkü gerçek mi rüya mı – “ben ne yaşıyorum” gibi şaşkınlık durumlarına yol açar. Çözümü depersonalizasyona yol açabilecek geçmişten gelen travmatik sıkıntıların çözümlenmesi, kişide geçmişten bu yana yaşantıların birikimi ve duygusal anlamda yük oluşturması, ailede kopukluklar ve sevgi – ilginin gösterilmemesi – yalnızlık duyguları gibi çeşitli etmenler bu rahatsızlığa yol açmaktadır. Depersonalizasyonun tedavisi mutlak anlamda psikoterapidir, bireyin sadece güncel ve gelecekteki yaşam gidişatının düzenlenmesi yanında geçmişteki yaşantıların işlemlenmesi gereklidir.
Derealizasyon Nedir?
Derealizasyon, depersonalizasyondan farklı olarak bireyin kendine yabancılaşması değil, gerçeklik algısını kaybetmesi hissidir. Hissidir diyoruz çünkü gerçeklik algısının kaybedilmesi psikozdur, depersonalizasyonda ise reel anlamda böyle bir durum söz konusu değildir, yoğun duyguların ve hissizleşmenin getirisi olarak illüzyonel bir durumdur. Birçok kişi çıldıracağını, delireceğini(halk tabiriyle), aklını yitireceğini zannetmektedir. O an için çok gerçekçi gelse de kişi bunları yaşamaz. Psikotik durumdan temel farkı budur. Tedavisi yine depersonalizasyonda olduğu gibi terapidir. Birey, yaşamını zorlaştıragelmiş ve işlevsel olmayan tüm faktörlerin farkına varıp bunları optimize etmelidir.
Her iki bozukluğun çözümü, terapisi zorlu değildir. Uzman ve bu alanda deneyimli psikoterapistle danışanın uyum yakalaması ve sürece çıkmaları sonucu bu hissiyatlarla vedalaşmak mümkündür.
Derealizasyon Depersonalizasyon Belirtileri
- Çevredeki cisimlerin varlığını bilmek fakat yokmuş gibi algılamak
- Zaman algısında problemler (Time distortion)
- Kişinin kendi bedeninden kopuyor olma hissi
- Kişinin kontrolünü kaybediyor hissi
- Kendine veya çevresine istemsizce zarar verebileceği düşünceleri
Anksiyete bozukluğu grubunda görülen bu iki durum kişide kronikleşebilmekte. Her birey hayatında bir – birkaç kere panik atak, yabancılaşma hissi gibi can sıkıcı deneyimler yaşayabiliyor. Eğer kişide tekrarlı şekilde bu tür sıkıntılar devam ediyorsa anksiyete çalışılması gerekiyor. Terapi sürecinde ilerlemelerle birlikte derealizasyon ve benzeri çıktılar azalarak kaybolmaktadır.
Çocukluk ve gençlik döneminde aşırı yalnızlık, ihmal, uyaran eksikliği, ebeveynlerin aşırı stresi ve kendi sorunlarıyla boğuşmaları etmenleri olumsuz etkiler. Çocuğun stabil, huzurlu, ilgili, sevildiğini ve önemli olduğunu hissettiği bir ortamda yetişmesi şarttır. Anksiyete bozukluğu daha çok kaotik, az sonra ne olacağı belli olmayan, kavga – gürültü içinde, örseleme ve rencide atmosferinin olduğu, kaygının barındığı, belirsizlik ve güvensizliğin kol gezdiği ailelerde görülür. Derealizasyon ve depersonalizasyonun anksiyete kaynaklı bozukluklar olduğunu tekrar hatırlatarak çocukluk dönemindeki tutumların ve bireyin üstündeki etkilerinin iyi derlenmesi gerekir. Bu çalışma tedavi ve terapinin büyük kısmını kapsar. İyileşme yolunda en önemli adımlardandır.
Neden Psikoterapi
Anksiyete bozukluklarında psikiyatrik tedavide ilaç tedavisi sıklıkla kullanılsa da tek başına ilaç yeterli olmayabiliyor. Kullanıldığı süre zarfında belirtileri baskılasa da birçok durumda ilaç bırakıldıktan sonra problemlerin tekrar ettiği görülüyor. Psikoterapi danışanın belirtilerine müdahale etmek yerine belirtileri yaratan durumlara yönelik bakış açısı geliştirme, duygu regülasyonu, bilişsel kapasite, farkındalık, içgörü, mentalite gibi alanlarda çalışır ve orta – uzun vadede anksiyete yaşama ihtimalini minimuma indirir, ortadan kaldırır.
Psikoterapi ile kazanılan edinimler kalıcı olur. Birey baş etme mekanizmaları öğrenir, işlevsel olmayan tutum ve düşünce açılarını yenileriyle değiştirir. Kök aile, eş, çocuk, iş yaşamı gibi yaşamda önemli yer tutan ve kişiler arası ilişkilerin üstündeki etkilerinde farkındalık kazanır; hayır deme, sınır koyma, istek ve talepleri iletebilme, arzularını ve hedeflerini keşfetme gibi yetenekler geliştirir.
Depersonalizasyon ve/veya derealizasyon probleminiz varsa ya da bir yakınınız için destek arıyorsanız bize ulaşabilir, randevu ve bilgi alabilirsiniz. Psikolojik rahatsızlıklar çözümsüz değil, tam tersi uygun adımlarla rahat nefes alacağınız sıkıntılarınızdan arınacağınız günler çok uzak olmuyor.