Çoçuklarda dikkat dağınıklığı için hangi doktora gitmeliyim
Çoçuklarda dikkat dağınıklığı için hangi doktora gitmeliyim? sorusu çocuğunda dikkat eksikliğinden şüphelenen anne babaların en çok kafasını kurcalayan sorulardan biri. Bu yazımda genel hatlarıyla bilgilendirme yapacağım. Her şeyden önce dikkat dağınıklığı ile dikkat eksikliği birbirinden farklı kavramlardır. Dikkat dağınıklığı, herkeste bir raddeye kadar görülebilen, çeşitli dış uyarıcılarla meydana gelen doğal bir durumdur.
Dikkat eksikliği ise psikiyatrik bir bozukluktur. Hastalık kesinlikle değildir. Nörolojik bir beyin sorunudur, beyindeki kimyasal dengesizlikten kaynaklandığı düşünülmekle beraber hâla bilim camiasında kesin bir etiyolojide fikir birliğine varılamamıştır. Sadece dikkat eksikliği bulunabilir ya da hiperaktiviteyle beraber görülebilir. Dikkat dağınıklığı için dikkat çalışmaları vb. yapılabilir fakat patolojik problemde yani dikkat eksikliği probleminde tedavi süreci gerekir, ciddi emek ve efor ister. Önce bunun ayrımını iyi yapmak gerekeceğinden aşağıda dikkat dağınıklığı ile dikkat eksikliğinin başlıca ayırıcı farklarını okuyacaksınız.
Dikkat Eksikliğinin Dikkat Dağınıklığından Ayrılan Başlıca Özellikleri
- Dikkat dağınıklığında çok iyi bir gözlem yaparsanız çocuğunuzun kontrolünde izlenimi edinirsiniz. Çok yoğun konsantre olduğu sürelerde başarısı gözle görülür yükselir. Dikkat eksikliğinde ise çocuğunuzun bilerek, isteyerek bir şeylere girişmediği, motivasyonsuz olduğu, bilerek yanaşmadığını düşünürsünüz.
- Dikkat dağınıklığında ödeve, belli bir işe başlamakta çok sorun olmaz. Fakat başladıktan sonra dikkat kolayca başka şeylere sapabilir, dağılabilir. Yani başlangıç kolay, süreç zordur. Dikkat eksikliğinde ise ödeve oturmak en az ödev esnasında dikkatin dağılması kadar problemlidir. Ebeveyn yönlendirmeden, çocuğuna söylemeden çocuk başlayamaz. Başladıktan sonra ise su içmeye, çişe çok sık kalkar. Yani dikkatin dağılmasından çok, çocuğun kendi isteğiyle ara vermesi, sıkıcı olan aktiviteden ayrılmak istemesi gözlenir.
- Dikkat dağınıklığı okul yaşamından sonra başlamış olabilir. Dikkat eksikliği ise bebeklikten itibaren rahatlıkla gözlenir.
- Dikkat eksikliğinde sadece dikkat değil, maymun iştahlılık, durgunluk gibi birçok belirti gözlenebilir. Bir oyuncakta çok fazla zaman geçirmeden hemen başka oyuncağı alma, huzursuz olma, dalgınlık, uykululuk hali, motivasyonu – enerjisi yokmuş gibi gözükme, yavaş biliş, düzensizlik gibi gözlemlenebilir belirtiler mevcut olabiliyor.
Biliyorum çoçuklarda dikkat dağınıklığı için hangi doktora gitmeliyim sorusuna cevap arıyorsun fakat doğru yönlendirme için zaten bu ayrımı bilmek ve buna göre hareket etmek zorundasın. Çünkü belirttiğim gibi biri danışmanlıkla, terapi usulü ile büyük ölçüde giderilebilirken, diğeri ilaçlı ve ilaçsız tedavilerle, davranışçı yaklaşımla, anne-baba eğitimi, uyku, beslenme gibi birçok faktörü içinde bulunduran daha meşakatli bir süreç.
Çoçuklarda dikkat dağınıklığı için hangi doktora gitmeliyim
Sorunun asıl cevabına gelecek olursak; yukarıda belirttiğim maddeleri kendi çocuğuna bakarak değerlendirdiğinde(sığ bir değerlendirme değil, bebeklikten itibaren genel bir geriye dönük gözlem yapılması yerinde olacak) çocuğun dikkat dağınıklığına daha yakın bir portre çiziyorsa dikkat konusunda uzmanlaşmış, konsantrasyon, öğrenci koçluğu, okuma, anlama gibi alanlarda kendini uzmanlaştırmış bir psikolog tercih edilebilir. Dikkat eksikliğinden şüpheleniyorsan direk olarak çocuk psikiyatristine gitmen en sağlıklısı olacaktır. Detaylı değerlendirme ve teşhis koyma yetkisi sadece bu meslek grubuna aittir. Bu noktada sana şu uyarıyı yapmayı kendime borç biliyorum; online platformlarda ve daha birçok mecrada ”dikkat testleri” , ” dikkat ölçeği” gibi çocuğunda dikkat eksikliği ve hiperaktivite var mı yok mu anlayalım bâbında yaklaşım sergileyen uzmanlar mevcut. Bunlara gidip çeşitli testlere tabii tutulup zaman kaybetmeni istemem. Çünkü dikkat eksikliği ve hiperaktiviteyi kesin olarak tanılayan bir test mevcut değil. Kaldı ki bu testlere/ölçeklere tabi tuttuktan sonra dikkat eksikliği boyutu yüksek çıksa dahi etik olarak yapmaları gereken yine bir çocuk psikiyatristine yönlendirip teşhis için kesinleştirmek olacaktır.
Çocuklarda dikkat dağınıklığı için çocuk psikiyatristinden sonra hangi uzmana gitmeliyim
Çocuk psikiyatristine gidildi, teşhis varsa konuldu. Psikiyatrist gerek gördüyse ilaç yazıldı, başlandı ya da başlanmadı. Her şey buraya kadar mı? Değil. İlaç tedavisinin tek başına yeterli olmadığı, hatta bazı otoritelerce belli bir yaşa kadar ilk tedavi seçeneği olmaması gerektiği, ilk seçenek olarak direk başvurulduğunda ve başarısızlıkla sonuçlandığında ise diğer başarı potansiyeli olan tedavi yaklaşımlarını baltaladığı/engellediği öne sürülmekte. Ben de bu alanda yoğunlaşan bir uzman olarak bunu gözlemlediğimi söyleyebilirim. İlaç tedavisine alternatif/destek olarak hangi uzmanlara başvurulabilir:
- Davranışçı yaklaşımla çalışan psikologlar
- DEHB Koçu (Psikolog, Psikolojik Danışman, Psikiyatrist olmasına dikkat edilmeli)
- Bozukluk hakkında eğitim veren uzmanlar
- Anne-Baba Eğitimi veren uzmanlar
Bu yazımda ”çoçuklarda dikkat dağınıklığı için hangi doktora gitmeliyim” soruna cevap olmaya çalıştım. Diğer yazılarıma göz atabilir, DEHB hakkında etraflıca bilgilenebilirsin.